Tiếng chim lạc

Có một con chim bốn mùa bay lạc

Nó không dừng lại ở đâu cả

Nhưng nó không ngừng hót trên mặt đất hoang vu

Có một cành hoa bốn mùa đổi sắc

Nó chưa từng nở một ngày nào

Nhưng nó không ngừng toả hương theo một cách rất riêng

Cuộc đời chưa từng đeo mặt nạ

Chỉ là con người không ngừng khoác lên cho nó

Nó vẫn thường hát những bài ca vĩnh cửu

Chỉ là con người cố tình nhắm mắt bịt tai

Chính những tự do của khoảng không đem lại

Cho đôi cánh nó bay không biết mệt mỏi nghỉ ngơi

Chính những cô đơn của đêm dài tịch lặng

Cho nó đổi màu mà chẳng biết héo úa là chi

Sa mạc hùng vĩ

Sẽ cháy lên bởi màu xanh ngọn cỏ

Trái tim hoang liêu

Sẽ sáng lên bởi khát vọng kiếm tìm

...

Mỗi buổi sáng tôi ngồi bên cửa sổ

Ngắm khách qua đường như một kẻ qua đường

Khách qua đường nhìn người lữ hành cất bước

Người lữ hành vẫn ngồi đó ngắm khách qua

Tôi là ai

Em là ai

Cả hai ta đều không thể biết được

Ta vẫn nhìn nhau bằng cái bóng của chính mình

Ánh sáng đùa trong giọt sương buổi sớm

Ngọn cỏ chơi trong tiếng gió lay lay

May cho chúng là chúng chẳng nhìn mình

Bởi vì mình có thể đang đóng kịch đùa chơi

Hỡi sắc đẹp, ta ngắm mình qua chiếc gương soi từng chút

Sắc đẹp chẳng đem lại cho ta tình yêu ngoài giây phút hợm mình

Sắc đẹp chẳng đem lại cho ta niềm vui ngoài nỗi buồn thảng thốt

Chỉ có tình yêu trong tim mới là làn nước mát tinh khôi

...

Con cá trong nước chưa hề im lặng

Con thú trên cạn chưa hề ồn ào

Sự im lặng và ồn ào nếu có chỉ là bản năng

Chỉ có con người mới viết thành lời ca cho ồn ào và im lặng

Trong tay hắn không bao giờ mang vũ khí

Vì trong tim hắn chưa từng có ý niệm đấu tranh

Một chút khát vọng thắng hay thua nhen nhúm

Dù có vũ khí hay không vẫn là kẻ bại trận mà thôi

Những ngôi sao không sợ sự có mặt của những con đom đóm

Những con đom đóm cũng chẳng sợ sự hiện hữu của những ngôi sao

Ánh sáng của ngôi sao hay là ánh sáng của đom đóm

Thì vẫn là ánh sáng xua đuổi mọi tối tăm

...

Bạn ơi, hãy dùng rượu của bạn và rót vào cốc của bạn

Cũng như dùng rượu của tôi thì phải rót vào cốc của tôi

Rượu sẽ mất đi hương vị của chính nó

Khi dùng đôi mắt của bạn để thấu hiểu chính tôi

Bạn ơi, đừng cảm ơn ngọn đèn vì ánh sáng của nó

Bởi đã gọi là đèn nghĩa là phải toả ánh sáng giữa đêm thâu

Cũng chẳng cần phải cảm ơn dẫu người đã thắp lên ánh lửa

Bởi họ có thắp thì trước hết cũng chỉ vì chính họ mà thôi

Ngọn cỏ tìm bạn bè ở dưới đất

Cái cây tìm cô đơn ở trên trời

Dẫu là trên trời hay dưới đất

Thì ngọn cỏ hay cái cây vẫn tồn tại trong nhau.

...

"Trong cái chết thì nhiều biến thành một

Trong sự sống thì một biến thành nhiều"

Sống hay chết sẽ đều là phúc lạc

Khi con người thôi van vái cầu xin

"Ngươi là giọt sương to nằm dưới lá sen

Ta là giọt sương nhỏ nằm bên trên lá"

Còn ta nói với trời cao

"Vì ta nhỏ nên ta đã sáng tạo ra Người"

"Rễ dưới đất nuôi cho cành lắm trái"

Sự im lặng nuôi ngôn ngữ trào tuôn

Hành động và ngữ ngôn cần nương nhau tồn tại

Nghèo gặp trống không tự khắc sẽ đầy tràn

Ý nghĩa bài thơ thì đi bộ

Nhạc điệu bài thơ thì bay cao

Ca từ bài thơ thì nằm đó

Mà linh hồn nhà thơ thì đã vượt qua rồi

"Dòng sông chân lý

Chảy qua những con kênh lầm lỗi" 

Nhưng sự vượt thắng chính mình

Chỉ tràn bờ khi ta không ngừng hành động

"Con người còn xấu hơn cả con vật

Khi nó là con vật"

Con vật chắc chắn sẽ đẹp hơn con người

Khi nó biết nó là con vật

...

Khi tôi đứng trước chính tôi vào bất kể thời khắc nào trong ngày

Tôi nhìn thấy những vết sẹo và cả những vết thương

Tôi sẽ mỉm cười với chính tôi như phần thưởng vô giá

Bởi tôi biết rằng tôi chưa từng quỳ gối cho đến hôm nay

"Rằng tôi tin ở tình yêu của con người"

Đó là lời nói cuối cùng của Rabindranath Tagore

Còn tôi tin tình yêu là con người

Đó là lời nói cuối cùng của Trí Không đấy, Người ơi!

Chuyện trò cùng Rabindranath Tagore

Qua tập thơ Những con chim bay lạc

(5/5/13)

NHỮNG CON CHIM BAY LẠC

Rabindranath Tagore

1.

Những con chim mùa hè bay lạc,

đến cửa sổ tôi

để hót lên rồi lại bay đi.

Còn những chiếc lá thu vàng

không lời ca tiếng hát,

chỉ run rẩy và thở dài rơi xuống.

3.

Cõi đời dứt bỏ chiếc mặt nạ rộng to trước người yêu mến nó

Nó trở nên bé nhỏ như một lời ca

như một chiếc hôn của vĩnh cửu.

4. 

Chính những giọt nước mắt của đất

đã giữ cho nụ cười của nó đơm hoa

5.

Bãi sa mạc hùng vĩ

đang cháy lên bởi tình yêu của một ngọn cỏ

đầu lắc lư, 

vừa cười, vừa vỗ cánh bay xa

16.

Sáng hôm nay tôi ngồi bên cửa sổ

Cõi đời này như một kẻ qua đường

dừng lại đó phút giây

chờ tôi, rồi tiếp tục đi

18.

Anh là gì, anh không nhìn thấy được

Cái anh nhìn thấy được, chỉ là cái bóng của anh thôi

27.

Ánh sáng nô đùa trong đám lá xanh

như một đứa trẻ trần truồng, 

may mắn không biết rằng

con người có thể giả dối

28.

Hỡi sắc đẹp, hãy tự tìm mình trong tình yêu

chứ không phải trong những lời nịnh hót

của chiếc gương soi

43.

Con cá ở trong nước thì im lặng

Con thú ở trên đất thì ồn ào

Con chim ở trên trời thì ca hát.

Nhưng con người mang sẵn trong mình

cả sự im lặng của biển, 

sự ồn ào của đất

và tiếng nhạc của trời

45.

Hắn xem vũ khí của hắn như Thần, như Thánh

Khi vũ khí của hắn thắng thì chính bản thân hắn đã bị đánh bại rồi

47.

Bóng tối, khi đã bỏ rơi tấm mạng,

kín đáo và ngoan ngoãn theo sau ánh sáng

với những bước chân lặng lẽ của tình yêu

48.

Những ngôi sao không sợ hiện ra như những con đom đóm

61.

Bạn ơi, hãy dùng rượu của tôi trong cốc của riêng tôi

Nó sẽ mất hương vị rất nhiều khi rót vào cốc khác

64.

Hãy cảm ơn ngọn đèn vì ánh sáng của nó,

nhưng chớ có quên người cầm đèn

đang kiên nhẫn đứng trong đêm

78.

Ngọn cỏ tìm bạn bè đông đảo ở dưới đất

Cái cây tìm sự cô đơn ở trên trời.

84.

Trong cái chết thì nhiều biến thành một

Trong sự sống thì một biến thành nhiều

Tôn giáo sẽ chỉ có một

Khi Chúa không còn nữa.

88.

Giọt sương nói với mặt hồ

"Ngươi là giọt sương to nằm dưới lá sen

Ta là giọt nhỏ hơn nằm bên trên lá"

134.

Rễ dưới đất nuôi cho cành lắm trái

nhưng không đòi hỏi cho mình phần thưởng nào đâu.

138.

Lời nói với Việc:

"Tôi lấy làm xấu hổ về sự trống rỗng của tôi"

Việc nói với Lời:

"Khi gặp anh, tôi mới rõ tôi nghèo biết mấy".

204.

Tiếng hát cảm thấy sự vô cùng trong không gian,

bức tranh trong trái đất

còn bài thơ ở cả hai nơi.

Bởi ý nghĩa của lời thơ thì đi bộ

còn nhạc điệu thì bay cao

243.

Dòng sông chân lý

Chảy qua những con kênh lầm lỗi.

248.

Con người còn xấu hơn con vật

Khi nó là con vật.

289.

Khi tôi đứng trước mặt người vào lúc cuối ngày

Người sẽ nhìn thấy những vết sẹo của tôi

và biết rằng tôi có những vết thương

và có những chỗ đã lành

325.

Rằng tôi tin tình yêu của Con người

Đó là lời nói cuối cùng của tôi.

Đào Xuân Quý dịch.