Thuật dưỡng thân...

12 giờ đêm, điện thoại reo inh ỏi:

- Có chuyện gì?

- Nằm mãi không ngủ được, ông có cách gì chỉ tui?

- Pha cà phê uống đi!

- Đồ điên!

Ơ hay, buồn cười thật. Không biết thì hỏi, khi người ta trả lời thì lại chửi người ta điên. Vậy phải chăng đã biết trước câu trả lời nên khi nhận được câu trả lời không được như ý thì bực bội?... Thế thì thật ra bạn đang tìm kiếm câu trả lời hay đang tìm kiếm đồng minh cho lời giải đáp của riêng mình??

Theo logic thông thường,  khi ta hoài nghi về một đối tượng nào đó, thì bản thân ta phải chưa biết gì về lời giải đáp, hoặc đã có lời giải đáp nhưng mới chỉ tồn tại ở dạng giả thuyết chưa được kiểm chứng. Lẽ dĩ nhiên là khi ta nhận được một câu trả lời, khoan vội so sánh với giả thuyết mà mình đang có, bởi một thao tác đáng được coi là khoa học là phải thử nghiệm đã, nếu đúng thì tốt mà nếu sai đó cũng là cơ hội cho ta loại trừ được một giả thuyết...  

Quay trở lại mẩu đối thoại nho nhỏ trên của tớ, đành rằng có thể, do nhiều lần uống cà phê mất ngủ hoặc do biết các chất có trong cà phê khiến thần kinh hoạt động nên có thể nhanh chóng kết luận lời khuyên của tớ là điên... 

Nhưng... đừng vội vàng thế chứ...

Nguyên tắc nhân quả đầy đủ của nó gồm có ba thành tố cơ bản: Nhân - Duyên - Quả... Chúng ta hay nghe ông bà ta dạy "gieo nhân nào gặt quả ấy" nhưng câu ca dao trên không đúng lắm đâu. Có khi ta gieo nhân mà chẳng bao giờ có ngày hái quả đâý. Vì sao? Vì trước khi bạn gieo một cái hạt mầm nào đó xuống đất, bạn có chắc hạt mầm của bạn còn sống không? Nếu còn sống, bạn cũng phải nghiên cứu phong thổ, thuỷ nhưỡng, điều kiện thời tiết... có phù hợp cho hạt giống đâm chồi hay không... Đấy là chưa kể, dù tất cả những điều kiện đất đai, phong thổ, thuỷ nhưỡng đều thuận lợi cả nhưng bạn lại bỏ mặc nó chẳng quan tâm chăm sóc thì chắc gì gieo nhân mà đã có ngày hái quả...

Tương tự như thế, trong cuộc sống thường nhật, ta cứ hay trách cuộc sống dành cho ta thật bất công, ta đối xử với người thật lòng ngay thẳng chân thành mà đời thường giả dối lừa lọc ta, ta đối xử tốt với người mà người toàn nghĩ xấu về ta, ta lương thiện bao nhiêu thì hoàn cảnh đẩy xô ta vào cuộc sống bất lương bấy nhiêu... Và rồi vội vã kết luận cuộc đời nhân quả không công bằng, số ta là khổ nhất, phận ta là hèn nhất... còn những người xung quanh là hạnh phúc nhất, là sướng nhất...

Trong nhà Thiền hay có câu nói "cố ý trồng hoa hoa chẳng nở, vô tâm tiếp liễu liễu xanh um"... Đại ý câu thơ trên cũng chẳng có gì ấn tượng và đặc sắc lắm, chỉ đơn giản khuyên ta bớt hy vọng đi thôi... Bởi thực tế ta hay chứng kiến là: cứ cái gì ta muốn giữ thì nó lại hay tuột mất, cứ cái gì ta vô tâm thờ ơ thì lại đụng mặt hoài... Nhưng đó chỉ là nhìn dưới góc độ tâm lý thôi, còn soi nó qua lăng kính ngôn ngữ luận thì chuyện đó quá rõ ràng rồi: còn muốn nghĩa là chưa có, và vì thế, càng "cố ý" nghĩa là càng chưa có... "vô tâm" nghĩa là không để ý, không để ý không có nghĩa là không tồn tại, vì thế bất chợt phát hiện ra nó tồn tại thì tạm gọi là "vô tâm" chứ thật ra hàng liễu đó chẳng tự nhiên mà xanh um được.

Hoa không thể tự nở nếu thiếu sự chăm sóc cố ý của bàn tay con người, nhưng làm sao để hoa tự nở trong trạng thái vô tâm?... Ấy là: chăm sóc như chẳng hề chăm sóc, quan tâm như chẳng hề quan tâm, yêu thương như chẳng hề yêu thương, đạo đức như chẳng hề đạo đức, trí tuệ như chẳng hề trí tuệ, giải thoát như chẳng hề giải thoát, thanh cao như chẳng hề thanh cao... cũng như muốn ngủ như chẳng hề muốn ngủ... Đó cũng chính là lúc hoa sẽ tự nở như bất chợt ta nhìn thấy một sớm mai và giấc ngủ sẽ tự đến ngay vào lúc ta cố tình không cần ngủ...

Cuộc sống sẽ còn dẫy đầy những bất công, bất bình đẳng, gian xảo, lừa lọc, dối trá... nếu ngày nào đó ta vẫn cứ tự coi mình là người tốt, người hiền, thiện lương và hoàn hảo... Chính cái ý thức tự hào mình là người lương thiện tốt lành mới tạo ra ý niệm về sự bất công, gian xảo, lừa lọc và dối trá... 

Ta vẫn cứ là kẻ bất hạnh nhất, đau khổ nhất, đáng thương nhất, buồn tủi nhất... nếu ngày nào ta vẫn còn ghen tị với hạnh phúc, với sung sướng, với niềm vui, với lạc thú của người khác... Chính cái ích kỷ của bản thân đã tạo ra ý niệm về hạnh phúc và đau khổ, niềm vui và nỗi buồn... 

Tóm lại, uống cà phê có mất ngủ không?

Hên xui

Nhưng chắc chắn càng muốn ngủ thì càng không ngủ được

Cố tình thức thì đảm bảo ngủ lúc nào cũng chẳng hay

(5/4/13)

Tái bút

天 下 皆 知 美 之 為 美, 斯 惡 已; 皆 知 善 之 為 善, 斯 不 善 已. 故 有 無 相 生, 難 易 相 成, 長 短 相 形, 高 下 相 傾, 音 聲 相 和, 前 後 相 隨. 是 以 聖 人 處 無 為 之 事, 行 不 言 之 教. 萬 物 作 焉 而 不 辭, 生 而 不 有, 為 而 不 恃, 功 成 而 弗 居. 夫 唯 弗 居, 是 以 不 去.

Thiên hạ đều biết đẹp là đẹp, thế là đã có cái xấu vậy; đều biết tốt là tốt, thế là đã có cái không tốt vậy; bởi vì có không sinh ra nhau, dễ khó thành tựu nhau, ngắn dài tạo thành nhau, cao thấp lộn lạo nhau, thanh âm hòa hợp nhau, sau trước phụ thuộc nhau. Cho nên thánh nhân dùng Vô vi mà xử sự, dùng «vô ngôn» mà dạy dỗ. Vạn vật hoạt động mà vẫn im lìm; sống động mà không sở hữu; lao tác mà không cậy công; công thành mà không lưu luyến. Không lưu luyến nên không mất vậy.

(Dưỡng thân - Đạo đức kinh - Lão Tử)